اعدام و صدور مجوز جنایت

جایی خواندم «ویکتور هوگو» در توصیف مجازات اعدام می گوید: «اعدام یعنی آموزش نباید کشت با کشتن دیگری». این زیباترین توصیفی است که از اعدام شنیده ام و هرقدر که فکر می کنم، می بینم که تنها با همین توصیف می توان به بسیاری از جنبه های منفی این مجازات رسید. من اینجا از حق حیات صحبت نمی کنم؛ من در مورد بازتولید خشونت با اجرای مجازات اعدام می نویسم.

پذیرفتن اجرای حکم اعدام یا نپذیرفتن آن، به نوعی می تواند جدال بر سر پاسخ به این پرسش باشد که «آیا نوع بشر حق دارد تحت شرایطی خاص هم نوع خود را به قتل برساند»؟ من گمان می کنم کل مسئله در پاسخ به همین پرسش نهفته باشد.

وقتی که کسی مرتکب قتل می شود، به صورت ضمنی به خودش به عنوان یک انسان حق داده است که تحت شرایطی جان یک انسان دیگر را بگیرد. این دیدگاه نه تنها با منش دستگاه قضایی که به عنوان مجازات همین قاتل، وی را به مرگ محکوم می کند تفاوتی ندارد، بلکه اساسا برگرفته و حتی زاییده همان دستگاه و دیدگاه است. زمانی که قانون گذار در قانون، موارد جرایمی را که مستحق مجازات اعدام هستند تعیین می کند، به صورت غیر مستقیم به شهروند خود این پیغام را خواهد رساند که «مجاز بودن قتل برخی انسان ها در شرایطی خاص بدیهی است؛ مسئله تنها بر سر تعیین موارد این شرایط خاص است»!

بلافاصله با دریافت این پیام از جانب شهروند و در ادامه دعواهای حقوقی بر سر تعیین موارد این شرایط خاص، شهروند برای خود دست به تاویل و تفسیر گزاره بدیهی انگاشته شده می زند. بدین ترتیب قانون گذار (در ایران) مواردی چون «قتل، قاچاق مواد مخدر، لواط، زنای محسنه، اقدام مسلحانه، ارتداد، سب النبی، ...» را حد این شرایط خاص در نظر می گیرد، اما شهروند بلافاصله تفسیر ویژه خود را به این موارد می افزاید و مواردی چون «خواهر یا دختری که آبروی خانواده را برده است» (قتل های ناموسی)، «زنانی که جامعه را به فساد می کشند» (مرد عنکبوتی در مشهد)، «عاملان انحراف سیاسی جامعه و ضربه زنندگان به حکومت اسلامی» (عامل ترور سعید حجاریان و عاملان قتل های زنجیره ای) و مواردی بی شمار دیگری را به این فهرست اضافه می کند. بدین ترتیب این قانون گذار است که در اولین گام جرقه مجاز دانستن قتل را به انبار باروت جامعه انداخته است. این نکته ای است که من آن را آموزش، و یا بازتولید خشونت در جامعه از طریق اعمال مجازات اعدام می خوانم.

پی نوشت:

نادر وهابی هم معتقد است اعدام خشونت را بازتولید می کند

اعدام کودکان، جلوگیری یا بازتولید جنایت؟

تازه ترین گزارش ها در مورد اعدام در ایران

تنها با یک کلیک به عضویت «مجمع دیوانگان» درآیید