حرف حساب دست به ابتکار جالبی زده است. معرفی و انتقاد از مفاهیمی که طی سی سال گذشته و به دنبال آموزه های نادرست دستگاه ایدئولوژیک جمهوری اسلامی در جامعه ما نهادینه شده و به بخشی از فرهنگ ما بدل شده است. این ابتکار آنقدر برایم جالب بود که شاید حتی اگر از من هم برای ادامه این بحث دعوت نمی کرد باز هم چنین یادداشتی را می نوشتم. اما مفهومی که من می خواهم به آن بپردازم، لزوما به دلیل تبلیغات جمهوری اسلامی در کشور ما فراگیر نشده است، بلکه تاریخچه ای دیرینه و شاهد چندهزار ساله دارد: «غیرت»، این مفهوم رایج با بار معنایی کاملا مثبت و «ارزشی» در جامعه ما که گمان می کنم در هر نقطه متمدنی از جهان ترجمه ای جز «تعصب» و نگاه متصلبانه و غیرعقلانی نداشته باشد.
غیرت همان چیزی است که خون ما را به جوش می آورد؛ رگ های گردن را متورم می کند؛ سفیدی چشم ها را به سرخی می زند؛ جریان عادی خون به مغز را مختل می کند و در نهایت نقش عقلانیت و منطق را در اتخاذ یک تصمیم کم رنگ می سازد. غیرت یعنی نشان دادن یک واکنش مطابق با دستورالعمل های ثبت شده و سنتی، و نه بر پایه استدلال های منطقی و درک شرایط زمانی و مکانی. فرد با غیرت کسی است که تحت هیچ شرایطی و با هیچ استدلال و منطقی نمی توان نکته ای خارج از تعاریف مشخص و پیش فرض های ذهنی اش را به او قبولاند. چنین فردی با شما بحث نمی کند و اگر هم بحث کند نتیجه ای جز آنچه را از پیش انتخاب کرده نمی پذیرد چون او با غیرت است؛ هویت او در غیرتش تعریف شده و غیرتش همان تعاریفی است که از پیش مشخص شده و او آنها را نپذیرفته، بلکه یکجا کسب کرده است.
برای فرد غیرتمند «مصلحت سنجی» یک ویژگی منفی، شاید در حد ننگی غیرقابل جبران است. وی انسان های مصلحت سنج را افرادی «ترسو» قلمداد می کند و اعمال «غیرتمندانه» خود را در صورتی که به خسارت و آسیب منجر شود «شجاعانه» می پندارد. تلاش او برای هرچه شجاعانه تر عمل کردن، به مرور به هرچه «نسنجیده»تر عمل کردن می انجامد و نتیجه روز به روز فاجعه بارتر می شود. دست کم امروز و در شرایط جامعه نیمه سنتی ایران، فجایع کاملا رایجی نظیر قتل های ناموسی و حتی سیاست های غیرمنطقی بین المللی دولتمردان می توانند به خوبی سرانجام افراط در ترویج فرهنگ «غیرتمندی» را برای ما آشکار کند. فرهنگی که هم می تواند و هم باید به مرور با «عقلانیت» و «خردمندی» جایگزین شود.
تنها با یک کلیک به عضویت «مجمع دیوانگان» درآیید
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر